PubCom is hèt nationale congres op het gebied van publieke communicatie. De middag stond dan ook in het teken van inspirerende initiatieven en ontwikkelingen uit de publieke sector. Met als thema ‘verdeelde samenleving, gedeelde toekomst’, gingen we op zoek naar hoe we als communicatieadviseur kunnen bijdragen aan verbinding in de samenleving.
Wij vs zij
Bart Brandsma (filosoof, journalist, documentairemaker en auteur van het boek Polarisatie) was de hoofdspreker van het evenement en kwam onder leiding van dagvoorzitter Inge Wallage meteen ter zake over het wij-zij denken. “De lijst met tegenstellingen van de verdeelde groepen kunnen we zó aanvullen. Maar je moet de dynamiek kennen om de polarisatie te kantelen.”
Wanneer er wij versus zij gevoelens zijn, is het belangrijk om een open gesprek te blijven voeren en elkaars belangen te (her)kennen en erkennen.
Het wij-zij denken wordt versterkt doordat de media vooral aandacht besteedt aan uitersten en excessen. Ga voor de overgrote middenmoot.
Aan het einde van het congres sprak Bart Brandsma langer over dit onderwerp. “Je kunt het onderwerp, de doelgroep of de positie van partijen beïnvloeden. Niet door in te gaan op incidenten en conflicten, maar juist te kijken naar wat bindt. We moeten afstappen van het idee dat we de ander moeten gaan weerspreken met argumenten.” Volgens Bart kan een communicatieadviseur verschillende posities innemen bij de verdeling in de samenleving. “Ga boven de partijen staan en belicht dat er verschillende visies en argumenten zijn op het onderwerp. Of kies voor een plek in het stille midden, oftewel bij de niet gehoorde groep. Meestal een grote groep mensen met een genuanceerde mening. Een goede methode om het tij te keren is door het versterken van deze neutralen in het midden en daardoor die groep sterker te maken! Maar welke positie je ook kiest: ga er staan en richt je communicatiestrategie daarop.”
Hoe worden we een kei in ‘polarisatiemanagement’? Dat begint bij verbinden en luisteren.
De twijfelaars in de middengroep zijn snel beïnvloedbaar door beide kampen. Zorg dat je ze meeneemt en versterkt.
Verdeelde samenleving, gedeelde toekomst
In de gemeenschappelijke zaal was ook een interessant panelgesprek met Miranda de Vries ( burgemeester Etten-Leur), Linda Moerland (Extinction Rebellion) en Bas van den Putte (gedragsteam RIVM, Hoogleraar Gezondheidscommunicatie en onderwijsdirecteur Communicatiewetenschap UvA). Hoe krijg je het voor elkaar dat een verdeelde samenleving samen voor hetzelfde doel gaat? Corona speelde in dit gesprek natuurlijk een belangrijke rol. Maar ook polarisatie-thema’s zoals het klimaat, Black Lives Matter en wel of niet vaccineren. Het panel lijkt het erover eens dat hoogopgeleiden het bredere plaatje kunnen zien en dus beter kunnen beslissen. Mensen met veel (financiële) problemen, hebben juist geen ruimte voor een andere methode of visie. Met communicatie proberen we oog en begrip te hebben voor iedereen, maar we moeten opletten dat we alle belangen meenemen. Helaas krijgen op social media en in de media de hardste schreeuwers de meeste aandacht. Van de middengroep, die zich netjes aan de regels houden of wel veranderingsbereid zijn, hoor je niets. Besteed ook daar aandacht aan. En probeer de achterliggende belangen van voor- en tegenstanders te ontdekken. Als voorbeeld: die puber heeft toch zin in een feestje. Ontwikkel initiatieven voor jongeren om toch hun plek in de samenleving te kunnen vinden én die coronaproof zijn. Luister naar de groep die het niet goed doet en speel in op hun wensen en belangen.
Break-outsessies
Tijd voor wat interessante break-outsessies over verschillende onderwerpen. Een aantal highlights:
Matthanja: “Ik volgde #ZoDoeJeDat: Juist nu jongeren bereiken met Instagram Reels & TikTok. Deze kanalen bieden een podium aan ‘nieuwe beroemdheden’, onbekende mensen kunnen hier hun podium pakken. Alles draait om entertainment en humor. De kanalen zijn hard gegroeid, omdat je korte video’s maakt in je thuisomgeving. Dus ook in coronatijd mogelijk. Als organisatie kun je deze kanalen goed inzetten voor en door jongeren, zolang je maar grappig en creatief bent.”
Karlijn: “Als het erop aan komt, kiezen we allemaal voor onszelf.” Is de opening van de sessie met Marc Wesselink over Strategisch OmgevingsManagement. Als je met partijen ergens samen wilt uitkomen, moet je allereerst op zoek gaan naar de belangen die de ander heeft bij jouw project, plan of doelstelling. Kortom: analyses op de complexiteit en het gewicht van belangen zijn nodig. Als communicatieprofessionals kunnen we gedrag goed definiëren en dialogen op gang brengen. Wij kunnen het verschil maken om (strategisch) SOMCOM naar een hoger niveau te tillen!”
Cora: “Is communicatie wel of niet bindend? De panelleden zijn het er over eens: Communicatie werkt zeker bindend. Maar je moet wel zorgen dat mensen je snappen, dat je aansluit op de beleving en taal van mensen en dat je het ook leuk houdt. Horzels, rappende politieagenten of een ‘tijdelijke directie luisteren’, kunnen helpen om echt en goed te luisteren. Zodat je communicatie gericht kan inzetten in plaats van roeptoeteren. Zorg dat je weet welke impact je communicatie heeft. Onderzoek, ga de wijk in, analyseer en pre-test. Gebruik je het juiste beeld en begrijpelijke taal? Alleen dan is communicatie een echt verbindende factor.”
Mirjam: “Hoe krijg je gefrustreerde inwoners nog betrokken bij de energietransitie als de provincie, tegen hun zin, een windmolenpark langs en in de Friese IJsselmeerkust laat verrijzen? Gemeente Súdwest-Fryslân vond dat ze eerst goed moest luisteren naar hun inwoners. Zij vroeg de bevolking mee te denken en advies te geven over de verduurzaming van energie en wat zij belangrijk vinden bij het vormen van toekomstig energiebeleid. Via een onderzoek werden hun motivaties, zorgen en belangen duidelijk. Een aantal hoofdconclusies: de deelnemers zien een grote rol voor zowel de gemeente als de inwoners samen. Ook vinden ze de verdeling van de lusten en lasten erg belangrijk. Een Burgerforum stelde een advies op voor de gemeenteraad en vroeg om hier rekening mee te houden bij het maken van toekomstige plannen.”
Lotte: “In alle groepsprocessen, of er nu een nieuw AZC komt, een windpark of bij besluitvorming binnen een organisatie, kun je ‘Deep Democracy’ inzetten. Bij deze methode maak je gebruik van de minderheidswijsheid. Je voegt deze toe aan de meerderheidswijsheid. Het betekent ook: er komt op tafel wat er op tafel moet komen. Gebeurt dit niet, dan gaat het ‘zeuren in de onderstroom’. Oftewel; gedoe. Dat begint vaak met grapjes die serieus bedoeld zijn. En als het echt fout gaat, eindigt het met verzet of vluchten. Iets wat je niet wil als betrokken communicatieadviseur! Er zijn 5 stappen die je kunt doorlopen: 1. Verzamel alle invalshoeken, 2. Zoek actief naar ‘het alternatief’, 3. Verspreid ‘het alternatief’, 4. Voeg de wijsheid van de minderheid toe en 5. Duik in de onderstroom.”
Galjaardprijs
Tijdens PubCom is ook altijd de uitreiking van de Galjaardprijs (vernoemd naar Chiel Galjaard, grondlegger van Logeion en het communicatievak). Aan het einde van het congres ging NS er met de winst vandoor. Met hun interne campagne #SameNSterker zorgden ze in coronatijd voor verbinding onder het personeel en goede informatievoorziening voor alle medewerkers. En goede interne communicatie, straalt weer af naar buiten!
Anneloes: “Hoe verbind je een groot aantal medewerkers in een verwarrende en onzekere tijd aan elkaar en aan het bedrijf? De grote les die NS leerde was om aan de aloude crisiscommunicatie een verbindend element toe te voegen: de zachte gevoelskant en vooral de persoonlijke verhalen. Heel praktisch (en met weinig middelen) door bijvoorbeeld een digitale kaartenactie, die medewerkers elkaar ter bemoediging konden sturen. Een intern journaal, twee keer per dag uitgezonden, waarin naast de harde feiten ook aandacht was voor persoonlijke verhalen. Ook een mooie: door de coronamaatregelen opereerde de Raad van Bestuur ineens zonder dagelijks contact met medewerkers. Mooie oplossing: belrondjes. Terechte winnaar.”
Logeion, de Nederlandse beroepsorganisatie voor communicatieprofessionals, organiseert PubCom met verschillende partners.
